هویت به عنوان مفهومی بر شناخت خود و آن چیزی که یک فرد خود را به آن می شناسد می دانیم. هویت می تواند فردی و اجتماعی باشد. صحبت از هویت ملی و مذهبی در قالب هویت اجتماعی قرار می گیرد. هویت فردی ارتباط تنگانگی با هویت جمعی دارد و روی همدیگر تاثیر می گذارد.
حال صحبت ما در مورد داشتن هویت جمعی ملی و مذهبی است. با توجه به اینکه به طور کلی ایران یک کشور مذهبی محسوب می شود برخی خود را ابتدا مسلمان و بعد ایرانی می دانند و برخی خود اول ایرانی و بعد مسلمان. اما در واقعیت کدام یک از این دو هویت در ابتدا رخ می دهد یا وجود دارد یا یک فرد کسب می کند.
باید بدانیم که ما وقتی به دنیا می آییم فاقد هویت هستیم و به مرور با گسترش زبانی هویت بیشتری پیدا می کنیم و خود را در یک جمع ادغام کرده و رشد می کنیم. هویت به مرور در ارتباط با والدین و اطرافیان شکل می گیرد. زبان در این بین تاثیر زیادی دارد. این زبان و مفاهیم و کلمات در ارتباط با رفتار اطرافیان شکل گرفته و ساختار فکر یک فرد را می سازند.
در این بین دو مفهوم مذهب و ملی را نیز باید به خوبی باز کرد. مفهوم مذهب، مفهومی است که از ابتدا وجود نداشته است و به مرور تبدیل به یک روش زندگی و اعتقادات گردیده است. اما ملی بودن و فرهنگ ملی را نیز می توان به دو معنا به کار برد. یکی به معنای ملیت و اینکه متعلق به کدام آب و خاک هستی و از این منظر که چه کسی تعلق خاطر به سرزمین خود دارد می گویند او ملی است. اما ملی بودن به معنای دیگری نیز هست یعنی مردمی بودن و تعلق خاطر داشتن به یک جمع و گروه.
اما اگر از هر دو منظر و معنا به کلمه ملی نگاه کنیم یک فرد قبل از اینکه وارد زبان یا مذهب شود ابتدا ملی بودن و با جمع بودن را آموزش می بیند و هویت خود را به دست می آورد. هویت ملی به معنای سرزمینی قدری دیرتر اتفاق می افتد اما ملی به معنای مردمی بودن از همان ابتدا وجود پیدا می کند.
پس با این حساب می توان گفت ملی بودن بر مذهبی بودن به عنوان هویت یک فرد اولویت بیشتری دارد. یعنی فرد قبل از اینکه با مذهب آشنا شده و درونی کند جمع و ملی بودن را فهم می کند.
همچنین از نظر ضرورت وجودی باید گفت ملی بودن بر مذهبی بودن اولویت دارد به عبارتی تا یک کشور و یک ملت و یک گروه نباشد اعتقاد و مذهبی هم وجود نخواهد داشت. ما مذهب فردی یا شخصی نداریم. مذهب همیشه با گروه شکل میگیرد و تداعی می شود. پس یک فرد ابتدا باید گروه را درک کند و ملت خود را بشناسد تا بتواند مذهب آن ملت را بشناسد. و اینجاست که اهمیت ملت و ملی بودن آشکار می شود.
عیسای درخشان/24 آذر