می گویند فقر نسبی داریم و فقر مطلق اما اینجا می خواهم بگوییم چنین چیزی یک حرف مسخره هست. فقر مطلق مورد تعریف اقتصاددان و جامعه شناس را گفته اند که یعنی فقر به معنای واقعی که فقیر نمی تواند مایحتاج اولیه خود را فراهم کند اما فقر نسبی یعنی فقیر، فقیر واقعی نیست و فکر می کند که فقیر است و نسبت به دیگران فقیرتر است.
اما من می گویم که چنین تقسیم بندی و تحلیلی از بنیاد اشتباه است زیرا همانطور که ما نمی توانیم ثروتمند را بگوییم ثروتند مطلق و ثروتمند نسبی، فقر را نیز نمی توانیم بگوییم فقیر مطلق یا نسبی. فقر و ثروت را اگر به عنوان دو حقیقت در نظر بگیریم دو حقیقتی که به صورت عینی مشهود است و قابل لمس و فهم. می توان به کسی که در جامعه نمی تواند شاد یا خوشحال باشد و به خواسته های معقول خود و آرزوهایش برسد.
به عبارتی مفهوم سازی فقیر در برابر غنی از همین دیالکتیک و تضاد موجود در لغت و عینیت شکل می گرد. در این تعریف پس می توان با مفهوم سازی ثروتمند، به معنای فقیر نیز پی برد. اول اینکه این دو مفهوم با مقوله پول و دارایی سر کار دارد. ثروتمند کسی است که آنقدر دارد هر چه بخواهد می تواند بخرد و بخورد و به خواست های خود برسد پس می توان گفت فقیر کسی است که آنقدر ندارد که به خواست های خود برسد و بخرد و بخورد و ربطی به زمان و جامعه ندارد و نمی توان آن را نسبی تصور کرد.
با این تعریف و مفهوم سازی می توان گفت اکثریت و شاید حداقل 80 درصد یک جامعه در دوره کنونی فقیر هستند اما خودشان نمی دانند. بسیاری از افراد با وجود اینکه خانه دارند و شاید سالی یک سفری می روند و شاید غذای خوب هم می خورند اما چون هر چه می خواهند بخرند و نمی توانند به خواست های خود برسند پس فقیر اند.
این جاست که می فهمیم تبدیل فقر به فقر نسبی و مطلق یک دروغ بزرگ است برای افرادی که در زندگی به خواست های خود نمی توانند برسند و یک زندگی حداقلی دارند. برای این است که این افراد ساکت شوند و به وضع خود که نسبت به برخی وضع بهتری دارند دلخوش باشند.
عیسای درخشان
آذر 1403