یکی دو سال است که از منابع مختلف نوشتاری و شنیداری می بینم که هر از گاهی با فیس و افاده و یا طَمطَراق از این اصطلاحات نسل ایکس وای زد آلفا صحبت می کنند که چنین اند و چنان اند و باید چه کنیم و چه نکنیم و روز به روز هم علاقه به این اصطلاحات در حال گسترش است البته به نظر می آید بعد از اعتراضات سال های اخیر تحلیل ها به این نسل شناسی سوق پیدا کرده است تا شاید بتوانند معترضان را بهتر بشناسند. هر چه هست برای من این سوال وجود داشت که این اصطلاحات چرا وارد شده است و از کجا ؟ بررسی که کردم متوجه شدم این ها اصطلاحاتی است که کشورهای پیشرفته بر اساس ویژگی های نسلی خود شکل می دهند:
من دست به زیر چانه متعجب مانده ام که کسانی که از این اصطلاحات آن هم با ژست (خیلی می دانم) هنوز متوجه نشده اند که این اصطلاحات بر اساس تحلیل های علمی و غیر علمی و آماری کشورهای پیشرفته و بر اساس ساختار و بافت زندگی آنها شکل گرفته اند و نمی توانند مصداق خوبی برای نسل بندی جامعه ایران باشند.
به نظرم این استفاده بی محابا از این اصطلاحات چند دلیل می تواند داشته باشد :
1- بی سوادی استفاده کنندگان
2- عدم موجود بودن سواد علمی و آماری مناسب جهت نسل بندی جامعه ایران
3- عدم موجود بودن متفکر و جامعه شناس این موضوع
4- جوگیری و علم مابی ایرانی ها در نشان دادن دانش خود
نسل ها چگونه ساخته می شوند ؟
از نظر جامعه شناسی و حتی روانشناسی نسل به افراد یک جامعه می گویند که اثرات همدوره یکسانی را تجربه کنند. این افراد به دلیل تجربه این حوادث یا اثرات دوره ای مشترک می توانند ویژگی های مشترکی داشته باشند.
هر چند ممکن است کلمه نسل به شکل های دیگری نیز تعبیر شود مثل برخی و بیشتر عموم فرزندان هر سری یک خانواده را یک نسل می گویند مثلا کسانی که الان پدر اند یک نسل، کسانی که کودک اند و فرزند آنها نسل بعدی و …
استفاده از تقسیمات نسلی مختص جامعه ایران
به هر دلیل که باشد استفاده از این نسل ایکس وای زد آلفا و … مرتبط با جامعه و فرهنگ غرب دردی را در شناخت نسل های ایران دوا نمی کند و بلکه گمراه کننده است. واردات موضوعات فرهنگی و اجتماعی با واردات گندم و تکنولوژی و صنعت از کشورهای پیشرفته فرق می کند.
نسل های جامعه ایران با شرایط و حوادث متفاوت رشد می کنند، امکانات و نوع زندگی متفاوت ممکن است داشته باشند به همین دلیل ویژگی های خاص خود را دارند. به طور مثال ما می توانیم نسل های ایران را با توجه به موضوعات مختلف طبقه بندی کنیم مثلا می توان با توجه به انقلاب نسل قبل انقلاب، بعد از انقلاب یا با توجه به جنگ نسل جنگ زده، نسل فرزندگان جنگ زدگان و یا می توان با توجه به ورود تکنولوژی به ایران نسل دهه هفتاد یا نسل دهه هشتاد تقسیم بندی کرد.
همچنین اگر بخواهیم کاربردی به موضوع نگاه کنیم مثلا می خواهیم بدانیم کودکان و نوجوانان و جوانان کنونی آیا از نظر ویژگی های نسلی متفاوت اند یا خیر. باید گفت با توجه به تغییرات جمعیتی، ورود تکنولوژی های جدید، نظام آموزشی جدید، تغییرات رفاهی و …. می توان این نسل ها را تمایز داد مثلا جوان های بالای 30 سال کنونی را می توان نسل دوره انفجار جمعیت و همچنین نسل جنگ زده نامید که از امکانات کمی برخوردار بودند، جنگ روی کودکی آنها تاثیر گذاشته است، پدران و مادران آنها با استرس جنگ مواجه بوده اند، این نسل دچار کمبودهای عاطفی و معیشتی عمده مواجه بوده اند و به دلیل شرایط آن زمان دچار سرخوردگی ها و افسردگی خاص خود هستند البته نسلی قانع و مطیع اند و …
پس همانطور که بررسی کردیم ما حتما باید در این بررسی های جامعه شناختی کمی ابتکار داشته و از فکر خود استفاده کرده و طبقه بندی های نسلی خود را داشته باشیم.
عیسای درخشان/1403